από τη Μαργαρίτα Στ. Κοντού
Όταν κάποια γεγονότα αποθεώνονται μέσα μας αυτό είναι και από δίψα. Δίψα για ό,τι το ανώτερο που μας λείπει. Αυτό που θα διευρύνει τη σκέψη και θα μας προχωρήσει λίγο πιο πέρα από την ασημαντότητα που μας τριγυρίζει.
Βρέθηκα στο « ΓΡΥΠΑΡΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ » της Μυκόνου, που επάξια μας μεταγγίζει πολιτισμό τα τελευταία χρόνια, για ένα διήμερο αφιέρωμα ( 17 και 18 Σεπτεμβρίου 2011 ) στη Μέλπω Αξιώτη ( 1903-1973 ). Η αισθητή παρουσία της αρμονίας του χώρου με τα πρόσωπα, της οικειότητας με το σεβασμό, που υπήρχαν γύρω μου χωρίς καμιάν υπερβολή, με έκανε να εκτιμήσω θετικότατα το όλο εγχείρημα, πριν καν ξεκινήσει.
Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων είχε ως εξής:
Σάββατο, 17 Σεπτεμβρίου 2011
- Προβολή της ταινίας του Τάσου Ψαρρά “Μέλπω Αξιώτη” από τη σειρά εκπομπών της ΕΡΤ «Εποχές και συγγραφείς» (2003).
- Ομιλίες – Εισηγήσεις:
- Μαίρη Μικέ (Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας, Α.Π.Θ.)
“Ποιητική και πολιτική μοναξιά”
- Μαρία Κακαβούλια (Αναπληρώτρια Kαθηγήτρια Yφολογίας και Aφηγηματολογίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο)
“Η Κάδμω: λόγος και μνήμη σε δεύτερο πρόσωπο”
- Παναγιώτης Κουσαθανάς (Συγγραφέας)
“Επίσκεψη στη ‘μουσική ποιητική’ των λέξεων και των μεταφράσεων της Μέλπως Αξιώτη”.
Κυριακή, 18 Σεπτεμβρίου 2011
Θεατρική παράσταση από το Φεστιβάλ Αθηνών 2011:
“Μέλπω Αξιώτη – Η μεταμόρφωση της χρυσαλλίδας”. Ο Νίκος Χατζόπουλος και η Σοφία Σεϊρλή συνθέτουν έναν μονόλογο βασισμένο στα έργα της Μέλπως Αξιώτη.
Σκηνοθεσία: Νίκος Χατζόπουλος / Σκηνικά-Κοστούμια: Μαγιού Τρικεριώτη / Μουσική Επιμέλεια: Νίκος Μαστοράκης / Ερμηνεία: Σοφία Σεϊρλή
Ο Παν-άξιος συμπατριώτης μας Παναγιώτης Κουσαθανάς, πολυβραβευμένος συγγραφέας, ποιητής και φιλόλογος, ο οποίος μας εκπλήσσει συνεχώς κάνοντάς μας να φουσκώνουμε σαν πετεινοί από περηφάνια, ήταν η anima της οργάνωσης – παρουσίασης της όλης εκδήλωσης. Σαν κάποια ψυχική υποχρέωση να τον ώθησε να αναδείξει το έργο της ξεχασμένης Μυκονιάτισσας λογοτέχνιδας. Και όχι μόνο να το αναδείξει, αλλά και να μας κάνει κοινωνούς του λογοτεχνικού της πονήματος με το δικό του μοναδικό τρόπο. Μας το καταθέτει ο ίδιος κάπως σαν «αλλόκοτη ιστορία», «παραμιλητό» ή σαν «αντιχνούμενη» αίσθηση…!
Καλέ μας Παναγιώτη, σ΄ ευχαριστούμε τόσο πολύ, που σε πείσμα των καιρών, κρατάς ψηλά τα «βλέμματά» μας.
Για τους ανθρώπους της τέχνης, αναμφίβολα, είναι τα έργα τους που μιλούν πιότερο από τα λόγια. Σαν κληρονομιά αδαπάνητη οφείλουμε ν΄ ανατρέχουμε σε αυτά τα έργα για να περπατάμε μαζί τους σε δρόμους ιδεατούς.
Την πρώτη λοιπόν ημέρα του αφιερώματος παρακολουθήσαμε βήμα-βήμα τη ζωή, τα ταξίδια και τη δράση της Μέλπως Αξιώτη, καθώς και τον ιδιαίτερο τρόπο γραφής της ( σε δεύτερο πρόσωπο ). Επίσης –λογοτεχνική αδεία – εισχωρήσαμε στις επιστολές που είχε ανταλλάξει με το μεγάλο μας ποιητή Γιάννη Ρίτσο, ο οποίος θαύμαζε και προωθούσε το έργο της. Μάθαμε για τη σπουδαία εργασία της γύρω από τις μεταφράσεις, χάρη στις ξένες γλώσσες που είχε διδαχθεί από τα νεανικά της χρόνια.
Με τις ομιλίες – εισηγήσεις των Καθηγητριών Πανεπιστημίου Μαίρης Μικέ και Μαρίας Κακαβούλια αρχίσαμε να αισθανόμαστε τις ιδιαιτερότητες στη ψυχοσύνθεση και το χαρακτήρα που η Μέλπω έπλασε από παιδί. Ήταν ψηλή, ευθυτενής και απροσπέλαστη η Μέλπω μας. Στεγνή μα και γεμάτη κρυμμένα παιδικά συναισθήματα. Η έλλειψη μητρικής αγάπης της δημιούργησε μελαγχολία και ανασφάλεια. Αναζητούσε –απεγνωσμένα λες – τόπους, χρώματα, αφές μεταφέροντας τα όνειρά της. Όνειρα περιπλανώμενα, στριμωγμένα μέσα σε μια βαλίτσα μαζί με χειρόγραφα κι επιστολές. Η πολιτική μοναξιά της ακολουθώντας την αριστερά, ήρθε να συμπληρώσει την ποιητική. Μαζί της παντού στις πρωτεύουσες που επισκέφθηκε και κατοίκησε προσωρινά αυτή η βαλίτσα κι ένα αδιόρατο «τοίχος» σαν του Βερολίνου, που ορθώνονταν στη ψυχή της. Δε στέριωνε πουθενά, νοσταλγούσε το νησί της, το πατρικό της σπίτι στην Άνω Μερά και το «σ΄ αγαπώ» που ποτέ δε της έγραφαν οι δικοί της… Κι όταν κάποτε ήρθε στη Μύκονο, αναζητώντας δωμάτιο να μείνει, βρέθηκε μπροστά στους «δαιμόνους του τουρισμού» αφού το νησί μόλις είχε αρχίσει να …μεταλλάσσεται.
Η «Κάδμω» το τελευταίο της βιβλίο είναι η νοητή συμπλήρωση του κύκλου. Από την «Κάδμω» μα και τα προηγούμενα έργα της ήταν πλημμυρισμένη η θεατρική παράσταση που μας παρουσιάστηκε την επόμενη μέρα του αφιερώματος.
Ήρθε λοιπόν η Σοφία Σεϊρλή να μας απογειώσει με το μονόλογο που μαγικά μας ξεδίπλωσε. Πήρε μιλιά η γραφή της Μέλπως, μετά από μακρόχρονη σιωπή. Οι χαρακτήρες των βιβλίων καθώς κύκλωσαν την ερμηνεύτρια ζέσταναν τη σκηνή μα και τις ψυχές μας. Δέθηκαν τόσο τρυφερά με τους ήχους: «τικ-τικ » «χραπ-χραπ» !! Και όχι μόνον αυτό: έκαναν την επάνοδό της θριαμβευτική! Έδωσαν σάρκα και οστά στην –τολμώ να πω- διεθνώς αναγνωρισμένη προσωπικότητα των γραμμάτων του νησιού μας. Την αποκρυπτογράφησαν, τη σκιαγράφησαν καθώς την έχτισαν λέξη-λέξη, εικόνα την εικόνα, αφήγηση την αφήγηση. Η παρουσία της μας έγινε τόσο αισθητή. Ήρθε σιγά - σιγά και σχηματίστηκε, ζωντάνεψε και συνομίλησε μαζί μας. Ήταν σαν μια «μυστική επικοινωνία» όπως θα έλεγε ο Οδυσσέας Ελύτης. Μεμιάς εκτιμήσαμε τα πρόσωπα, τις εποχές, τις αξίες. Σε κάποιες πτυχές η ζωή της μου θύμισε τη ζωή της Άννας Αχμάτοβα, μεγάλης Ρωσίδας ποιήτριας σχεδόν σύγχρονής της ( 1889-1966 ). Οι πατημασιές και των δύο γυναικών λες πως είχαν τον ίδιο απόηχο: εκείνον της μελαγχολικής ιδεολογίας.
Δένδρο ψηλό
κι αγέρωχο
στης Μύκονος το βράχο
θα στέκεις
ν΄ αγναντεύεις
τα πελάη των καιρών
μέσα από τις καρδιές μας,
Μέλπω Αξιώτη.
ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΠΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ:
«Σύμπτωση-Κοντραμπάντο-Θαλασσινά» Αθήνα, Κέδρος, 1966. [Χαρακτήρας επαναφοράς]«Δύσκολες νύχτες» Αθήνα, Γ. Ρόδης, 1938. [Χαρακτήρας επαναφοράς]«Θέλετε να χορέψομε Μαρία;» Αθήνα, Πυρσός, 1940. [Χαρακτήρας επαναφοράς]«Εικοστός αιώνας» Αθήνα, Ίκαρος, 1946.
«Σύντροφοι, καλημέρα!» Βουκουρέστι, εκδ. Νέα Ελλάδα, 1953. [Χαρακτήρας επαναφοράς]«Το Σπίτι μου» Αθήνα, Θεμέλιο, 1965[Χαρακτήρας επαναφοράς]«Η Κάδμω» Αθήνα, Κέδρος, 1972
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου